Każde połączenie z internetem zaczyna się od systemu DNS, który działa jak spis telefonów sieci, zamieniając adresy wpisywane w przeglądarce, takie jak google.com, na odpowiadające im numery IP serwerów. Do tej pory największą popularnością cieszyły się publiczne serwery DNS oferowane przez globalnych dostawców – Google czy Cloudflare. Korzystanie z takich usług oznaczało jednak, że dane użytkowników z Europy były przesyłane i przechowywane poza jej granicami, co wiązało się z podleganiem innym systemom prawnym, na przykład amerykańskiemu CLOUD Act. W odpowiedzi na te wyzwania powstała inicjatywa DNS4EU – europejski projekt, którego celem jest stworzenie bezpiecznego, zgodnego z europejskim prawem i suwerennego systemu rozwiązywania nazw domen.
Czym jest DNS4EU?
DNS4EU, czyli Domain Name System for European Union, jest inicjatywą Unii Europejskiej, której podstawowym założeniem jest zapewnienie obywatelom wspólnoty dostępu do infrastruktury DNS działającej wyłącznie w granicach UE. Dzięki temu wszelkie operacje związane z zapytaniami DNS pozostają pod jurysdykcją europejską, co gwarantuje zgodność z rozporządzeniem o ochronie danych osobowych (GDPR) oraz regulacjami dotyczącymi cyberbezpieczeństwa, takimi jak dyrektywa NIS2. Usługa została zaprojektowana w duchu neutralności i dobrowolności, bez intencji komercyjnego wykorzystywania danych użytkowników. Opiera się na nowoczesnych rozwiązaniach technologicznych, w tym szyfrowanych protokołach DoH i DoT, obsłudze DNSSEC oraz infrastrukturze Anycast ulokowanej w centrach danych na terenie całej Europy. Dzięki temu gwarantuje nie tylko ochronę prywatności, ale również niski czas odpowiedzi i wysoką odporność na awarie.
Historia projektu
Historia tego przedsięwzięcia sięga początku 2023 roku, kiedy to rozpoczęto prace nad jego realizacją. Za koordynację odpowiada konsorcjum europejskich firm i instytucji, wśród których znalazły się takie podmioty jak Whalebone – pełniący rolę lidera, CZ.NIC – czeski operator domen .cz, polski NASK, a także Time.lex, deSEC czy ABI Lab. Projekt od początku wspiera ENISA, czyli Europejska Agencja ds. Cyberbezpieczeństwa. Publiczna premiera usługi odbyła się 9 czerwca 2025 roku, kiedy uruchomiono pierwszy resolver dostępny dla obywateli Unii.
Zakres usług DNS4EU
Zakres usług oferowanych w ramach DNS4EU jest szeroki i obejmuje kilka filarów. Najbardziej rozpoznawalnym z nich jest Public Resolver – darmowy serwer DNS, który każdy użytkownik może skonfigurować na swoim urządzeniu. Daje on możliwość wyboru jednego z kilku profili dostosowanych do potrzeb, na przykład ochrony przed złośliwym oprogramowaniem, blokady treści nieodpowiednich dla dzieci, eliminacji reklam lub połączenia wszystkich tych filtrów w ramach pełnej ochrony. Dla osób preferujących swobodę pozostawiono także wersję niefiltrowaną. Kolejnym elementem jest DNS4GOV, czyli specjalna wersja przygotowana dla administracji publicznej oraz infrastruktury krytycznej, w której oprócz standardowych zabezpieczeń wdrożono rozszerzone mechanizmy ochrony oraz gwarancję wysokiej dostępności usługi. Operatorom telekomunikacyjnym dedykowane zostało rozwiązanie Aura Infrastructure, pozwalające zintegrować DNS4EU z ich sieciami w sposób wygodny i mało obciążający. Całość uzupełnia platforma Threat Intelligence Exchange, umożliwiająca wymianę informacji o zagrożeniach między europejskimi CERT-ami i reagowanie na nie w skali całego kontynentu niemal natychmiast.
Znaczenie DNS4EU
Znaczenie DNS4EU wykracza poza aspekt techniczny. To projekt, który wzmacnia cyfrową suwerenność Europy. Dzięki temu, że wszystkie dane pozostają w granicach Unii, ograniczone zostaje ryzyko podsłuchu czy narzucania zewnętrznych regulacji prawnych. System zapewnia pełną zgodność z zasadą „privacy by design” i rozporządzeniem GDPR, a także gwarantuje wyższy poziom bezpieczeństwa poprzez szyfrowanie zapytań i filtrowanie złośliwych treści. Jego rozproszona architektura podnosi odporność na awarie i cyberataki, a dzięki współpracy na poziomie regionalnym wykryte zagrożenie w jednym państwie członkowskim może zostać błyskawicznie zablokowane w całej Unii. Co istotne, korzystanie z DNS4EU jest całkowicie dobrowolne i nie wiąże się z ryzykiem narzucania cenzury czy ograniczeń.
Podsumowanie
DNS4EU można więc traktować jako przełom w podejściu do infrastruktury internetowej w Europie. To projekt, który łączy kwestie techniczne z polityką cyfrową, dając obywatelom i instytucjom realną alternatywę dla usług globalnych gigantów. Oferuje prywatność, bezpieczeństwo i niezależność, a jednocześnie pozostaje rozwiązaniem otwartym i neutralnym. W praktyce oznacza to, że obywatele, którzy dotychczas powierzali swoje dane serwerom DNS działającym poza UE, dziś mogą korzystać z narzędzia stworzonego z myślą o ich interesach i ochronie prawnej w ramach wspólnoty.
